فهرست مطالب
برای شروع تولید فهرست مطالب، یک هدر اضافه کنید
گاهی اوقات پزشک متخصص ارتوپدی صلاح می‌داند که عمل تعویض مفصل زانو که در اثر آرتروز آسیب دیده است، برای بیمار انجام گیرد.
بسیاری از افراد در زانوی خود دچار مشکلات و آسیب‌های زیادی می‌شوند که برخی از این عارضه‌های ایجاد شده با راهکارهای ساده، مانند دارودرمانی یا فیزیوتراپی قابل درمان است.
آرتروپلاستی زانو اصطلاح دیگری است که به‌جای عمل تعویض مفصل به کار برده می‌شود. این عمل تنها برای افرادی که آرتروز شدید دارند و آسیب جدی به زانوهایشان وارد شده است، انجام می‌گیرد.
شرایطی مانند شکستگی، غضروف یا رباط پاره شده ممکن است منجر به آسیبی غیرقابل بازگشت شود که تنها راه درمان در این مواقع عمل تعویض مفصل زانو است. علاوه بر این ممکن است برای بیمار مبتلا به دژنراتیو درمان‌های دیگری همانند موارد زیر انجام گیرد:
انواع آرتروز و انجام عمل تعویض زانو
آرتروز انواع مختلفی دارد که ممکن است هر یک از انواع آن به گونه‌های مختلفی به این اندام آسیب وارد کند، به‌طور مثال آرتروز OA یک بیماری مفصل دژنراتیو است که بیشتر افراد میانسال و مسن درگیر این بیماری می‌شوند. همچنین در این نوع آرتروز، مفصل و استخوانهای مجاور نیز تجزیه می‌شوند. آرتریت روماتوئید منجر به التهاب غشا سینوویال یا غشا زلاله‌ای می‌شود و در نهایت مایع بیش از حدی در مفصل وجود خواهد داشت که بیمار احساس درد و سفتی می‌کند. آرتریت تروماتیک نیز منجر به آسیب غضروف می‌شود. در نهایت اگر هر یک از انواع آرتروز ایجاد شود و آسیب جدی به زانوی بیمار وارد آید، جراحی تعویض مفصل زانو به هدف استفاده مجدد از قسمت آسیب‌دیده مفصل انجام می‌گیرد و منجر به تسکین درد خواهد شد. در واقع بیماری که با سایر روش‌های درمانی نتیجه مثبتی را شاهد نبوده است، با انجام جراحی تعویض مفصل زانو معالجه می‌شود.با آناتومی زانو بیشتر آشنا شوید
زانو قسمتی است که ۲ یا استخوانهای بیشتری در این قسمت به یکدیگر متصل می‌شود. در این قسمت از پا بیشتر مفصل در حال حرکت است و در نهایت به استخوان اجازه حرکت می‌دهد. در زانو دو استخوان بلند پا به یکدیگر برخورد دارند و توسط ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. انتهای هر استخوان با یک لایه غضروفی پوشانده شده است که ضربه وارد شده در این قسمت را جذب می‌کند و از این اندام محافظت خواهد کرد. دو گروه از عضلات، عضلات چهار سر ران (در جلوی ران) و عضلات همسترینگ (در پشت ران) در نهایت به زانو ختم شده و با خم شدن زانو، خم می‌شوند. تاندون‌ها بندهای بسیار سخت و محکمی هستند که عضلات را به استخوان متصل می‌کند. رباط‌ها نوارهای الاستیکی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. وجود برخی از رباط‌ها در این اندام منجر به ثبات و محافظت از مفصل می‌شود، سایر رباط‌ها وظیفه حرکت دادن پا به جلو و عقب را دارند.
اجزای تشکیل‌دهنده زانو
این عضو از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده که شامل موارد زیر است:تیبیا
استخوان شین یا استخوان بزرگ ساق پا است.استخوان ران
این قسمت از استخوان در قسمت بالای پا قرار دارد.استخوان کشکک
به این استخوان اصطلاحا کاسه زانو نیز گفته می‌شود.غضروف
نوعی بافت است که سطح استخوان را در مفصل می‌پوشاند. در واقع عملکرد غضروف به گونه‌ای است منجر به کاهش اصطکاک می‌شود.غشا سینوویال یا غشا زلاله‌ای
بافتی که مفصل را به‌صورت خطی در می‌آورد. غشا سینوویال مایع شفاف و چسبنده است که در اطراف مفصل ترشح می‌شود تا آن قسمت را چرب کند.رباط
رباط نوعی بافت پیوندی سخت و الاستیک است که مفصل را احاطه می‌کند و منجر به پشتیبانی مفصل می‌شود و حرکات مفصل را محدود خواهد گرد.تاندون
نوعی بافت همبند سخت است که عضلات را به استخوان متصل کرده و حرکات مفصل را کنترل می‌کند.مینیسک
یک قسمت خمیده غضروف در زانو است که به‌عنوان کمک فنر عمل می‌کند، در واقع وظیفه جذب شوک استخوان درشت نی و استخوان ران را دارد.علت انجام تعویض مفصل زانو
این عمل به‌منظور تسکین درد و درمان ناتوانی در زانو به کار برده می‌شود. آرتروز از مهم‌ترین دلایلی است که بیماران احساس نیاز به این نوع جراحی پیدا می‌کنند. آرتروز منجر به وارد شدن آسیب به غضروفها می‌شود. زمانی که به غضروف و استخوان‌ها آسیب وارد شود، حرکات محدود می‌شود و فرد توانایی حرکات زیادی نخواهد داشت. افرادی که دچار انحطاط مفصلی یا آسیب مفصلی شدید می‌شوند، ممکن است توانایی حرکات و فعالیت‌های روزمره مانند خم کردن زانو و راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها را نداشته باشند؛ چراکه این حرکات ساده بسیار دردناک است. به علاوه این اندام ممکن است که در برخی از افراد متورم شود؛ چراکه مفصل در این قسمت ثابت نیست. بهترین متخصص ارتوپدی در کرج در این مواقع ابتدا درمان‌های ساده غیر تهاجمی را برای بیمار انجام می‌دهد، در صورتی که درمان رضایت‌بخش نباشد، انجام عمل تعویض مفصل زانو را برای بیمار در نظر می‌گیرند.
شرایطی مانند شکستگی، غضروف یا رباط پاره شده ممکن است منجر به آسیبی غیرقابل بازگشت شود که تنها راه درمان در این مواقع عمل تعویض مفصل زانو است. علاوه بر این ممکن است برای بیمار مبتلا به دژنراتیو درمان‌های دیگری همانند موارد زیر انجام گیرد:
- داروی ضدالتهاب
- گلوکزآمین و کندرویتین سولفات
- داروهای مسکن و ضد درد
- محدود کردن برخی از فعالیت‌های دردناک
- استفاده از وسیله‌های کمکی مانند عصا و واکر
- فیزیوتراپی
- تزریق کورتیزون به مفصل
- تزریق مکمل ویسکوز
- کاهش وزن
عارضه‌های احتمالی عمل
این نوع جراحی نیز ممکن همانند عمل‌های دیگر عارضه و خطرات احتمالی داشته باشد که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد:- خونریزی
- عفونت و لخته شدن خون در پا و ریه
- فرسوده شدن پروتز
- شکستگی
- احساس درد و سفتی
- آسیب به عصب یا رگ‌های خونی
نکاتی قبل از تعویض مفصل زانو
پزشک قبل از انجام عمل جراحی توضیحات لازم را در خصوص عمل جراحی برای شما خواهد داد، شما نیز می‌توانید هرگونه ابهام و سوالی که در این زمینه دارید از پزشک خود بپرسید.- به‌طور کلی پزشک قبل از انجام هرگونه اقدامی از سابقه بیماری‌های شما سوال خواهد کرد و معاینات فیزیکی را انجام می‌دهد تا از سلامت عمومی بیمار اطمینان حاصل کند. ممکن است آزمایش خون یا آزمایش‌های دیگری لازم باشد که بیمار قبل از جراحی انجام دهد، در این مورد پزشک شما تشخیص خواهد داد که چه آزمایشی لازم دارید.
- اگر به هر نوع داروی بیهوشی حساسیت دارید، باید با پزشک خود در میان بگذارید.
- هر نوع دارویی را که مصرف می‌کنید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر سابقه اختلال خونریزی دارید یا از داروهای ضدانعقاد خون مانند آسپرین یا مشابه آن استفاده می‌کنید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- می‌بایست تا هشت ساعت قبل از عمل ناشتا باشید.
- در صورت نیاز قبل از عمل به شما داروی آرامبخش داده می‌شود تا در طول این مدت احساس آرامش داشته باشید.
فرایند عمل جراحی تعویض مفصل زانو
این نوع جراحی در اغلب مواقع نیاز به بیهوشی عمومی دارد تا پزشک اقدامات لازم را انجام دهد. به‌طور کلی روندی که طی عمل برای بیمار انجام می‌گیرد به شرح زیر است:- ابتدا لباس بیمار باید تعویض شود.
- ممکن است برای بیمار سرم وصل شود.
- بیمار بر تخت اتاق عمل دراز خواهد کشید.
- متخصص بیهوشی پس از انجام بی‌حسی یا بیهوشی، به‌طور مداوم علائم حیاتی بیمار را مانند ضربان قلب، فشارخون، تنفس و میزان اکسیژن خون را کنترل می‌کند.
- قسمت موردنظر جهت انجام عمل جراحی به‌خوبی ضدعفونی می‌شود.
- پزشک برشی بر این اندام وارد می‌کند.
- پزشک قسمت آسیب‌دیده مفصل را خارج کرده و مفصل پروتز را جایگزین می‌کند. پروتز زانو از فلز و پلاستیک ساخته شده است. پروتزی که برای این عمل در نظر گرفته شده، از سه قسمت تشکیل شده است؛ درشت نی، استخوان ران و استخوان کشکک.
- پس از اتمام پروسه جراحی، قسمت برش زده شده بخیه زده می‌شود.
- در نهایت بانداژ و پانسمان برای بیمار استفاده می‌شود.
پس از انجام جراحی
- پس از اتمام جراحی، بیماران به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوند. در صورتی که علائم حیاتی مانند فشارخون، نبض و تنفس ثابت بود و کاملا هوشیار بودید به بخش بیمارستان منتقل خواهید شد.
- معمولا بیمارانی که جراحی تعویض مفصل زانو را انجام می‌دهند، نیاز به چند روز بستری در بیمارستان را دارند. بیماران باید بتواند پس از جراحی با مفصل جدیدی که برای آنها گذاشته شده است، حرکاتی را انجام دهند.
- به همین جهت پزشک پس از مطلوب بودن شرایط نسبی بیمار، حرکات مفصل را مورد بررسی قرار می‌دهد، به‌طور کلی انجام برخی از حرکات ورزشی مناسب را به بیمار پیشنهاد خواهد داد.
- اگر بیمار پس از عمل، درد داشته باشد با تجویز داروی مسکن از سوی پزشک مشکلات و عارضه‌های پس از عمل مانند احساس درد درمان خواهد شد. به‌طور کلی به بیمار یک برنامه تمرینی داده می‌شود تا او پس از اتمام جراحی، تمرینات را برای افزایش دامنه حرکات انجام دهد.
- تا زمانی که قدرت و دامنه حرکات شما به‌طور کلی بازنگردد، باید فیزیوتراپی را ادامه دهید.
مراقبت‌های پس از جراحی در خانه
علاوه بر این که در بیمارستان مراقبت‌های مورد نظر برای بیمار انجام می‌گیرد در خانه نیز بیماران باید به نکات مهم در خصوص مراقبت‌های پس از عمل نیز توجه داشته باشند.- بیماران در خانه باید قسمت برش زده شده را خشک و تمیز نگهدارند. پزشک دستورالعمل‌های خاصی را هنگام حمام رفتن به شما خواهد داد. بخیه طی مدتی که توسط پزشک مشخص می‌شود، برداشته خواهد شد.
- جهت کاهش تورم باید پای خود را بالا نگهدارید و کمپرس آب سرد یا یخ روی زانوی خود قرار دهید.
- طبق تجویز پزشک از داروی مسکن برای تسکین درد استفاده کنید. مصرف داروهای خودسرانه مانند مسکن یا آسپرین ممکن است احتمال خونریزی را افزایش دهد، به همین جهت حتما باید هر نوع دارویی، طبق تجویز پزشک مصرف شود.
- می‌توانید رژیم غذایی گذشته خود را داشته باشید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری برای شما داشته باشد.
- استفاده از وسیله‌های کمکی مانند عصا یا واکر ضروری است؛ چراکه ممکن است در روزهای ابتدایی پس از عمل هنگام راه رفتن زمین بخورید و به مفصل جدید خود مجددا آسیب وارد کنید.
- تا زمانی که به بهبودی کامل دست نیافته‌اید، باید به برخی از نکات در این خصوص توجه داشته باشید. به‌طور مثال در پله‌هایی که نرده وجود دارد، رفت‌وآمد کنید.
- هنگام حمام رفتن روی صندلی بنشینید.
- هنگام توالت رفتن از دستشویی فرنگی استفاده کنید.
- بر سطح لیز یا بدون فرش راه نروید؛ چراکه ممکن است باعث عدم تعادل هنگام راه رفتن شما بشود.
- به‌طور کلی پزشک متخصص بسته به شرایط هر فرد توصیه و نکات لازم را گوشزد خواهد کرد.
فعالیت فیزیکی پس از انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو
ورزش، یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی است که باید به‌عنوان مراقبت در منزل، بیماران در نظر داشته باشند. به‌ویژه در چند هفته ابتدایی پس از عمل جراحی بسیار مهم است. در حالت عادی و نرمال بیماران باید بتوانند طی ۳ الی ۶ هفته پس از جراحی، فعالیت‌های روزمره خود را همانند سابق انجام دهند. شاید برخی از افراد هنگام کار کردن کمی درد احساس کنند که این یک امر طبیعی است و پس از مدتی این عارضه برطرف می‌شود. برنامه‌ای که باید برای فعالیت‌های روزمره خود داشته باشید به شرح زیر است:- یک برنامه پیادهروی آرام باید برای خود داشته باشید، ابتدا در منزل پیادهروی کنید، سپس خارج از منزل آرام آرام قدم بزنید.
- انجام فعالیت‌های گذشته مانند نشستن، ایستادن، بالا رفتن از پله‌ها و انجام تمرینات خاص دیگر برای بازگشت حرکات زانو به بیماران توصیه می‌شود.
- برای انجام تمرینات و هر حرکتی، نیاز به کمک نخواهید داشت؛ اما گاهی بیماران در هفته ابتدایی پس از عمل نیاز به کمک دارند تا بتوانند فعالیت‌های توصیه شده را انجام دهند.
مواقعی که باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید
در صورتی که هر یک از علائم زیر را در خود مشاهده کردید به پزشک اطلاع دهید:- تب
- قرمزی و تورم
- خونریزی از قسمت بخیه زده شده
- افزایش درد در قسمت برش زده شده