تنگی کانال نخاعی و عوارض ناشی از آن
تنگی کانال نخاعی یا همان باریک شدن فضای ستون فقرات می‌تواند نخاع و ریشه‌های عصبی مهره‌ها را فشرده کند. این شرایط می‌تواند علائم و مشکلات آزاردهنده‌ای از قبیل بی حسی و گزگز را در بیمار ایجاد کند. در این مقاله به طور کامل در خصوص این عارضه در ستون فقرات توضیحات لازم را خواهیم داد.
آشنایی بیشتر با تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی به باریک شدن فضای ستون فقرات می‌گویند. فضای کمی که در فضای ستون فقرات وجود دارد، منجر به کاهش فضای نخاعی و اعصابی که از نخاع منشعب شده، می‌شود.
حال این فضای کم و فشرده شده می‌تواند منجر به تحریک، فشرده شدن یا گیر افتادن نخاع یا عصب شود، در نهایت باعث بروز کمردرد و سیاتیک خواهد شد. تنگی کانال نخاعی معمولا با گذشت زمان و به آرامی ایجاد می‌شود.
علت ایجاد چنین مشکلی معمولا آرتروز یا ساییدگی است که با افزایش سن در ستون فقرات رخ می‌دهد. به همین دلیل ممکن است طی مدت طولانی هیچ علائمی را احساس نکنید و تنها با عکسبرداری قابل تشخیص و شناسایی باشد.
بسته به اینکه تنگی کانال نخاعی در کدام قسمت است و چه شدتی دارد، ممکن است در گردن، بازوها، پاها، دست‌ها یا پاها احساس درد، بی حسی و گزگز داشته باشید.
چه افرادی به تنگی کانال نخاعی دچار می‌شوند؟
این بیماری ممکن است در هر قسمت از ستون فقرات وجود داشته باشد؛ اما، معمولا در قسمت کمر و گردن ایجاد می‌شود. امکان ایجاد تنگی کانال نخاعی در هر فردی وجود دارد؛ اما، بیشتر در مردان و زنان بالای ۵۰ سال مشاهده می‌شود. گاهی برخی از افراد از همان بدو تولد با چنین شرایطی متولد می‌شوند.
سایر شرایط که بر ستون فقرات تاثیر می‌گذارد، از جمله اسکولیوز یا آسیب به ستون فقرات، فرد را در معرض خطر تنگی کانال نخاعی قرار می‌دهد.
علت ایجاد تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شده باشد. به طور کلی هر عاملی که باعث ایجاد چنین مشکلی شده باشد، منجر به محدود شدن فضای اطراف نخاع و ریشه عصب خواهد شود.
نخاع و ریشه‌های عصب فشرده شده علائمی مانند کمردرد و سیاتیک را ایجاد می‌کند. در ادامه دلایل ایجاد این بیماری را برای شما ذکر خواهیم کرد:
رشد بیش از حد استخوان یا ایجاد خارهای آرتروز
آرتروز یک بیماری ناشی از ساییدگی است که منجر به تجزیه غضروف مفاصل از جمله ستون فقرات می‌شود. غضروف پوششی برای محافظت از مفصل است. با از بین رفتن غضروف، استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند. در این مواقع استخوانی جدید رشد می‌کند که به آن خار استخوانی گفته می‌شود.
وجود خارهای استخوانی باعث باریک شدن فضای کانال نخاعی و گیر افتادن عصب می‌شود.
فتق دیسک کمر
بین هر مهره ستون فقرات دیسک‌های بالشتکی قرار دارد که به عنوان کمک فنر عمل می‌کند. خشک شدن و صاف شدن دیسک‌ها منجر به ترک خوردگی می‌شود و محتویات درون آنها به بیرون نشت پیدا می‌کند. فتق دیسک می‌تواند بر عصب نزدیک دیسک فشار زیادی وارد کند.
ضخیم شدن رباط‌ها
رباط‌ها بافت نواری شکل دارند که ستون فقرات را به یکدیگر متصل می‌کند. آرتروز با گذشت زمان می‌تواند منجر به ضخیم شدن رباط‌ها و برآمدگی در فضای کانال نخاعی شود.
شکستگی و آسیب دیدگی ستون فقرات
شکستگی یا دررفتگی استخوان و التهابات ناشی از آن می‌تواند فضای کانال نخاعی را تنگ کند و در نهایت به عصب‌های نخاعی فشار زیادی وارد شود.
ایجاد کیست یا تومور در نخاع
وجود توده یا کیست بین نخاع و مهره‌ها می‌تواند کانال نخاعی را تنگ و به نخاع و عصب فشار وارد کند.
تنگی کانال نخاعی مادرزادی
در این مواقع فرد از همان ابتدای تولد با این شرایط متولد می‌شود. یکی دیگر از ناهنجاری‌های مادرزادی که می‌تواند فرد را در معرض تنگی کانال نخاعی قرار دهد، اسکولیوز است.
تنگی کانال نخاعی چه علائمی دارد؟
ممکن است از همان ابتدای ایجاد این بیماری، علائمی نداشته باشید. تنگی کانال نخاعی معمولا روند آهسته‌ای دارد و با گذشت زمان بدتر می‌شود. علائم ناشی از این بیماری در هر فردی متفاوت است.
علائم ناشی از تنگی کانال نخاعی کمر شامل موارد زیر است:
- احساس درد در ناحیه کمر وجود دارد.
- گاهی اوقات درد خفیف یا سوزش احساس می‌شود و می‌تواند به صورت رفت و برگشتی باشد.
- سیاتیک دردی است که از باسن شروع می‌شود و تا پایین ساق پا امتداد پیدا می‌کند و ممکن است تا پاها نیز امتداد داشته باشد.
- احساس سنگینی در پاها وجود دارد که ممکن است منجر به گرفتگی در یک یا هر دو پاها شود.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در باسن یا پا وجود دارد.
- بیمار در پا احساس ضعف دارد.
- دردی که هنگام ایستادن در مدت ط
ولانی، پیاده‌روی یا راه رفتن در سراشیبی بدتر می‌شود. - دردی که هنگام خم شدن رو به جلو یا راه رفتن در سربالایی یا نشستن کاهش پیدا می‌کند.
- در موارد شدید بیمار کنترل مثانه و روده را از دست می‌دهد.
علائم تنگی کانال نخاعی در گردن عبارتند از:
- احساس گردن درد
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازو، دست یا پا
- احساس ضعف در بازو، دست و پا
- عدم تعادل
- از دست دادن عملکرد دست مانند احساس مشکل در نوشتن یا دکمه بستن
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
آیا تنگی کانال نخاعی می‌تواند منجر به فلج دائمی‌شود؟
اگرچه تنگ شدن کانال نخاعی می‌تواند باعث درد شود؛ اما، معمولا منجر به فلجی افراد نخواهد شد. با این حال اگر عصب یا نخاع برای طولانی مدت تحت فشار باشد، امکان بی حسی یا فلج دائمی وجود خواهد داشت.
به همین جهت هر زمان که احساس بی حسی یا ضعف در بازو یا پاهای خود داشتید، باید فورا به بهترین متخصص ارتوپدی در کرج مراجعه کنید.
نحوه تشخیص تنگی کانال نخاعی
ابتدا از شما خواسته می‌شود که علائم خود را ذکر کنید، سپس معاینات فیزیکی در مرحله اول انجام می‌شود. گاهی پزشک از شما می‌خواهد که در جهت‌های مختلفی خم شوید تا متوجه شوند در چه حالت‌هایی احساس درد دارید. در نهایت برای بررسی دقیق ممکن است آزمایشاتی از شما خواسته شود که این موارد به شرح زیر است:
اشعه ایکس
در این تصویربرداری کم شدن فاصله بین دیسک و خارهای استخوان قابل مشاهده خواهد بود.
MRI
از امواج رادیویی برای مشاهده ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به این نوع تصویربرداری امکان مشاهده عصب، دیسک، نخاع و تومور وجود دارد.
اسکن توموگرافی (CT)
در این آزمایش باید ماده حاجب برای مشاهده واضح‌تر از نخاع و عصب استفاده شود.
روش‌های درمانی تنگی کانال نخاعی
درمانی که برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود به عوامل مختلفی از جمله محل بروز، شدت علائم و علت ایجاد این بیماری بستگی خواهد داشت. کلیه روش‌های درمانی که برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود، در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد.
درمان‌های خانگی
کمپرس گرم
گرما درمانی معمولا روشی بهتری برای درد ناشی از آرتروز است. گرما جریان خون را افزایش می‌دهد و باعث شل شدن عضلات و در نهایت تسکین درد مفصل می‌شود.
کمپرس سرد
اگر گرما باعث کاهش علائم نمی‌شود، از یخ استفاده کنید. بهتر است طی مدت ۲۰ دقیقه از یخ استفاده کنید تا منجر به کاهش تورم، حساسیت و التهاب شود.
انجام تمرینات ورزشی
ابتدا بهتر است قبل از انجام هر تمرینی با متخصصین در این زمینه مشورت داشته باشید. ورزش برای تسکین درد، تقویت عضلات برای محافظت از ستون فقرات، بهبود انعطاف‌پذیری و تعادل انجام گیرد. درمان آسیب های ورزشی هم توسط متخصص ارتوپدی انجام می‌شود.
درمان‌های غیر جراحی از سوی پزشک
داروهای خوراکی
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین و.. می‌تواند به تسکین التهاب و تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاعی کمک کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست‌ها به شما کمک می‌کنند تا یک برنامه ورزشی سالم داشته باشید و قدرت شما را افزایش دهد. همچنین منجر به تعادل، انعطاف‌پذیری و ثبات ستون فقرات می‌شود.
تزریق داروهای استروئیدی
تزریق کورتیکو استروئیدها در نزدیکی ستون فقرات، قسمتی که عصب تحت فشار قرار دارد یا استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند، می‌تواند به کاهش التهاب، درد و تحریک کمک کند.
راهکاری برای رفع فشار
این روش به‌صورت سرپایی برای بیمار انجام می‌گیرد که با کمک تصویربرداری حین درمان انجام می‌شود. در این روش به‌طور خاص درمان تنگی کانال نخاعی ناشی از ضخیم شدن رباط در ستون فقرات انجام می‌گیرد.
درمان از طریق یک برش کوچک انجام می‌شود و نیازی به بیهوشی عمومی و بخیه ندارد و با کمک اشعه ایکس و ماده حاجب عمل انجام خواهد شد. پزشک با استفاده از ابزار خاصی تغییرات لازم را در رباط ضخیم شده انجام می‌دهد تا فضای کافی در کانال نخاعی وجود داشته باشد.
افراد معمولا چند ساعت پس از انجام این روش درمانی به خانه باز می‌گردند و قادر به راه رفتن و انجام فیزیوتراپی هستند. در این شرایط بیمار نسبت به گذشته می‌تواند به مدت طولانی‌تری راه برود، بایستند و بی حسی، گزگز و ضعف عضلانی کمتری را تجربه کنند.
چه زمانی عمل جراحی برای بیمار انجام می‌شود؟
به دلیل پیچیدگی عمل جراحی برای درمان این بیماری، پزشک سعی بر این دارد که بیمار به روش‌های غیر جراحی درمان شود، در صورتی که هیچ یک از روش‌های غیرجراحی موثر واقع نشود، در نهایت عمل جراحی را برای بیمار در نظر خواهند گرفت.
در این مواقع تصمیم به عمل جراحی برای بیمار خواهند گرفت:
- علائم شما غیر قابل تحمل است، همانند گذشته نمی‌توانید فعالیت‌های روزمره را انجام دهید یا از آن لذت ببرید.
- درد شما ناشی از فشار به نخاع است.
- راه رفتن و حفظ تعادل در شما دشوار شده است.
- کنترل روده یا مثانه خود را از دست داده‌اید یا دچار مشکل عملکرد جنسی شده‌اید.
