منظور از نوروپاتی محیطی چیست؟
نوروپاتی که اغلب به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود، نشان از مشکلی در سیستم عصبی محیطی است. سیستم عصبی محیطی شبکه‌ای از اعصاب در خارج از مغز و نخاع است.
دیابت یکی از دلایل ایجاد نوروپاتی است، با این حال بسیاری از عوامل دیگر در ایجاد این عارضه نقش دارند. برخی از مواقع این بیماری به راحتی قابل درمان است.
در صورتی که نوروپاتی قابل درمان نباشد، راهکاری جهت کنترل و مدیریت این بیماری برای جلوگیری از آسیب بیشتر برای بیماران از سوی بهترین متخصص ارتوپدی در کرج در نظر گرفته می‌شود.
نوروپاتی چیست؟
منظور از نوروپاتی، آسیب یا ایجاد اختلال در عملکرد یک یا چندین عصب است که منجر به بی حسی، گزگز، ضعف عضلانی و درد در قسمت آسیب‌دیده می‌شود. این بیماری در اغلب مواقع در دست‌ها و پاها شروع می‌شوند. با این حال ممکن است سایر قسمت‌های بدن نیز تحت تاثیر این بیماری قرار گیرند.
مغز و نخاع، سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند. اگر واضح‌تر برای شما بیان کنیم، باید بگوییم که سیستم عصبی مرکزی، ایستگاه مرکزی است. همه مسیرها به این قسمت مرکزی عصب منتهی می‌شوند. در واقع سیستم عصبی محیطی مسیرهایی است که به ایستگاه مرکزی متصل می‌شود.
نوروپاتی محیطی زمان ایجاد می‌شود که سلول‌های عصبی که نورون نامیده می‌شود، دچار آسیب شوند یا از بین روند. چنین شرایطی در نحوه ارتباط نورون‌ها با یکدیگر و مغز اختلال ایجاد می‌کند.
نوروپاتی محیطی می‌تواند بر یک یا نوعی خاصی از عصب یا چندین عصب در محدوده خاصی از بدن یا به‌طور کلی اعصاب محیطی در سراسر بدن تاثیر بگذارد.
انواع عصب محیطی عملکرد آنها
سیستم عصبی محیطی از سه نوع عصب تشکیل شده است، که هر کدام نقش بسیار مهمی در سلامت و عملکرد بدن دارند.
اعصاب حسی
در این عصب پیام‌هایی را از پنج حس (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه) از نخاع به مغز منتقل می‌کند. به عنوان مثال زمانی که اشیایی را لمس می‌کنید، عصب حسی اطلاعاتی را از جمله درد، دما و بافت به مغز منتقل می‌کند.
اعصاب حرکتی
این عصب در جهت‌های مختلف عصب حسی حرکت می‌کند. در واقع این عصب پیام‌هایی را از مغز به عضلات منتقل می‌کند. این پیام‌ها در رابطه با حرکت و انقباض عضلات است. به‌طور مثال زمانی که دست خود را از وسیله داغ دور می‌کنید.
اعصاب خودمختار
این عصب‌ها مسئول عملکردهای بدن هستند که خارج از کنترل شما در حال فعالیت‌اند. این موارد غیر ارادی شامل تنفس، هضم غذا، ضربان قلب، فشار خون، تعریق، تحریک جنسی و کنترل مثانه است.
این اعصاب خود مختار به‌طور مداوم در حال کنترل و پاسخگویی به فشارهای خارجی و نیازهای بدن هستند. به عنوان مثال زمانی که ورزش می‌کنید، دمای بدن افزایش پیدا می‌کند، در این لحظه سیستم عصبی منجر به تعریق می‌شود تا از افزایش دمای بدن جلوگیری کند.
حال علائمی که از نوروپاتی دیابتی احساس می‌کنید، به نوع عصبی که آسیب دیده است، بستگی خواهد داشت.
آیا نوروپاتی محیطی با سرعت زیادی ایجاد می‌شود؟
برخی از نوروپاتی‌ها به آرامی طی ماه‌ها و سال‌ها ایجاد می‌شود، در حالی که برخی دیگر با سرعت بیشتری رشد می‌کنند و شرایط بدتری ایجاد خواهند کرد. بیش از صد نوع نوروپاتی وجود دارد و هر نوعی با دیگری متفاوت است.
نحوه پیشرفت بیماری و سرعت رشد علائم بسته به نوع عصب آسیب‌دیده و علت ایجاد آن متفاوت است.
علت ایجاد نوروپاتی محیطی چیست؟
نوروپاتی از بیماری دیگری ناشی نمی‌شود. برخی از شرایط می‌تواند بر سلامتی شما تاثیر بگذارد و باعث نوروپاتی شود که این موارد به شرح زیر است:
دیابت
حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت، نوروپاتی را تجربه می‌کنند. دیابت از شایع‌ترین علت نوروپاتی فیبر کوچک است، در حقیقت بیماری که منجر به سوزش دردناک در دست و پا می‌شود.
وارد شدن ضربه
صدماتی که به‌دلیل زمین خوردن، تصادفات، شکستگی یا فعالیت‌های ورزشی ایجاد می‌شود، می‌تواند منجر به نوروپاتی شود. درمان آسیب های ورزشی هم از اقدامات متخصص ارتوپدی است. تحت فشار قرار گرفتن عصب به‌دلیل فشارهای مکرر یا تنگ شدن فضای عصبی که از آن عبور می‌کند از دیگر دلایل ایجاد این بیماری است.
اختلالات و عفونت‌های خود ایمنی
سندرم گیلن باره، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن و پلی نوروپاتی از اختلالات خود ایمنی هستند که می‌تواند منجر به نوروپاتی شود. عفونت‌هایی از قبیل آبله مرغان، زونا، HIV، تبخال، سفلیس و… می‌توانند منجر به نوروپاتی محیطی شوند.
سایر بیماری‌ها
نوروپاتی ممکن است ناشی از اختلالات کلیوی، کبدی، کم کاری تیروئید و تومورها باشد که می‌تواند بر عصب فشار وارد کند یا به این فضا حمله کند.
برخی از داروها و سموم
برخی از آنتی بیوتیک‌ها، داروهای ضد تشنج و برخی از داروهای HIV منجر به نوروپاتی می‌شوند. برخی از روش‌های درمانی مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی می‌توانند به اعصاب محیطی آسیب
وارد کنند.
علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض مواد مضر و سمی مانند سرب، جیوه و مواد صنعتی به ویژه حلال‌ها می‌توانند بر عملکرد عصب تاثیرگذار باشند.
ایجاد اختلالات عروقی
هنگامی که جریان خون در بازوها و پاها در اثر التهاب، لخته شدن خون یا سایر اختلالات کند می‌شود یا کاهش پیدا می‌کند، باعث ایجاد نوروپاتی خواهد شد. زمانی که جریان خون کاهش پیدا کند، به سلول‌های عصبی اکسیژن نمی‌رسد و منجر به آسیب عصبی یا مرگ سلول عصبی می‌شود.
چنین مشکلات عروقی می‌تواند به‌دلیل دیابت، مصرف سیگار یا واسکولیت ایجاد شود.
نوروپاتی محیطی چه علائمی دارد؟
- علائم نوروپاتی بسته به نوع و محل عصب درگیر، متفاوت است. علائم می‌تواند به صورت ناگهانی یا با گذشت زمان ایجاد شود. علائم رایجی که از این بیماری وجود دارد به شرح زیر است:
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی به خصوص در دست و پا. چنین علائمی می‌تواند به قسمت‌های دیگر مانند بازوها نیز منتقل شود.
- درد شدید، سوزش، ذوق ذوق کردن و احساسی مانند تیر کشیدن وجود دارد.
- احساس درد شدید به خصوص هنگام شب وجود دارد.
- نسبت به لمس حساسیت شدیدی وجود دارد.
- تعادل و هماهنگی در حرکات خود ندارید.
- احساس ضعف عضلانی، مشکل در راه رفتن یا حرکت دادن دست و پاها وجود دارد.
- گرفتگی یا اسپاسم عضلات وجود دارد.
- قادر به حرکت دادن قسمتی از بدن خود نیستید. به عنوان مثال کنترل عضلات خود را از دست داده‌اید یا ممکن است وسیله‌هایی از دست شما بیفتد.
- افت فشار خون یا ضربان قلب غیر طبیعی که منجر به سرگیجه هنگام ایستادن می‌شود.
- تعریق زیاد یا عدم تعریق در رابطه با دما وجود دارد.
- ایجاد مشکل در مثانه، هضم غذا (نفخ، حالت تهوع و استفراغ) و مشکلات روده (اسهال و یبوست) وجود دارد.
- در عملکرد جنسی بیمار اختلال ایجاد می‌شود.
- بیمار دچار کاهش وزن می‌شود.
نحوه تشخیص نوروپاتی محیطی چگونه است؟
این بیماری به روش‌های مختلفی تشخیص داده می‌شود که در ادامه هر یک از موارد احتمالی را برای شما ذکر خواهیم کرد:
- با توجه با سابقه و انجام معاینات جسمی
- معاینه مغز و اعصاب
- انجام آزمایش خون و تصویربرداری
- آزمایش ژنتیکی
- ارزیابی و بررسی الکترودیاگنوستیک
- بررسی و عملکرد هدایت عصب
- الکترومیوگرافی سوزنی
- نمونه برداری از بافت
- و سایر آزمایشات جهت بررسی حساسیت حواس
نحوه درمان نوروپاتی دیابتی چگونه است؟
درمان با شناسایی مشکل پزشکی زمینه‌ای مانند دیابت و عفونت و درمان این موارد آغاز می‌شود. برخی از موارد نوروپاتی را می‌توان به راحتی درمان کرد و برخی دیگر قابل درمان نیستند. گزینه‌های درمانی پیش رو که ممکن است از سوی پزشک برای بیماران در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است:
- تجویز دارو جهت کنترل درد
- فیزیوتراپی
- کاردرمانی
- عمل جراحی
- استفاده از بریس یا کفش‌های مخصوص
- رژیم غذایی سالم
- سبک زندگی سالم (ورزش کردن، ترک سیگار، حفظ وزن سالم و…)
روش‌های درمانی دیگر شامل موارد زیر است:
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)
- تعدیل‌کننده سیستم ایمنی
- درمان‌های تکمیلی (ماساژ، طب سوزنی، یوگا، محصولات گیاهی و…)
آیا راهی برای جلوگیری از نوروپاتی محیطی وجود دارد؟
می‌توانید با درمان بیماری‌های زمینه‌ای و داشتن سبک زندگی سالم از ایجاد چنین مشکلی جلوگیری کنید. در ادامه موارد مهم را برای شما ذکر خواهم کرد:
دیابت خود را کنترل کنید.
اگر دچار دیابت هستید و جریان خون ضعیفی دارید، به پاهای خود توجه داشته باشید. به علائمی مانند زخم، تاول، قرمزی و… توجه کنید.
از مصرف سیگار خودداری کنید.
سبک زندگی سالمی داشته باشید، در واقع باید به وزن ایده‌آل خود دست پیدا کنید، تمرینات ورزشی را به صورت منظم انجام دهید و از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
در خصوص داروهایی که بدون تجویز مصرف می‌کنید با پزشک مشورت داشته باشید.
